03.11.2010

Ροδόπη - Έβρος - Θράκη: Αναποτελεσματικότητα μοντέλων περιφερειακής ανάπτυξης και των αναπτυξιακών νόμων

ΡΟΔΟΠΗ- ΕΒΡΟΣ- ΘΡΑΚΗ: ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΝΟΜΩΝ 


ΕΥΘΥΜΗΣ Δ. ΣΤΑΘΑΚΗΣ
ΔΙΠΛ. ΜΗΧΑΝΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓ. & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΠΘ
ΜS ΣΕ ADVANCE INFORMATION SYSTEMS

Γενικά η χώρα μας έχει έλλειμμα ανταγωνιστικότητας παντού που συνδέεται κυρίως με την αναποτελεσματικότητα της εφαρμοσθεισας μακρό- και μικροοικονομικής πολιτικής, τα κοινωνικά πρότυπα με κυρίαρχη τη κουλτούρα της ήσσονος προσπάθειας, την αναποτελεσματική δημόσια διοίκηση, και τη δικτατορία των προνομιούχων ομάδων-συντεχνιών που κυριάρχησαν μετά το 1974. Ο κόσμος άλλαζε άρδην και το ελληνικό πολιτικό σύστημα παρακολουθούσε ατάραχα, λες και δεν συνέβαινε τίποτα. Σε μια περιοδο κυριαρχίας της οικονομίας της πληροφορίας και της γνώσης, της μεγάλης κινητικότητας του κεφαλαίου , της αυξανόμενης κινητικότητας της εργασιας,των σημαντικών προοπτικών για εργασία από απόσταση, η ελίτ της χώρας διαγωνίζονταν στην εφαρμογή παρωχημένων μοντέλων γενικής, περιφερειακής και βιομηχανικής ανάπτυξης. Αδιαφόρησε εγκληματικά για το μέγα θέμα του να καταστεί η Ελλάδα άριστος τόπος για μόνιμη διαμονή, για τουρισμό και για ανάπτυξη επιχειρηματικότητας υψηλών δυνατοτήτων. Αδιαφόρησε τελείως για τα αναπτυξιακά αδιέξοδα που οφείλονται στο χαμηλό τεχνολογικό επίπεδο μας, τη χαμηλή παραγωγικότητα εργασίας και κεφαλαίου, το απελπιστικά χαμηλό ποσοστό επενδύσεων σε τομείς και κλάδους με διεθνή ανταγωνιστικότητα, τη παιδεία και την έρευνα, για την αξιοποίηση μηχανικών ερευνητών και επιστημόνων. Και τέλος, προώθησε τη κουλτούρα που συνδέεται με την αεριτζίδικη κονόμα, τις προμήθειες-μίζες, τον εργολαβισμο, τη ποδοσφαιροποιηση των πάντων και τη περιφρόνηση προς τη γνώση και την επιστήμη.
Με άλλα λόγια δεν ασχοληθήκανε με τους παράγοντες εκείνους που θα μετέτρεπαν την Ελλάδα σε μια πετυχημένη περιοχή του πλανήτη που προσαρμόζεται έξυπνα και θετικά στο διεθνή ανταγωνισμό.
Τώρα, στα καθ’ημας, το τελευταίο καιρό – και λόγω της πολιτικής και οικονομικής συγκυρίας-νέα κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, κοινωνικό-
οικονομική κρίση λόγω δίδυμων ελλειμμάτων, δημοσιονομικού και ανταγωνιστικότητας, πολύς λόγος γίνεται τοπικά για το αν το μοντέλο περιφερειακής ανάπτυξης με εστίαση στις επενδύσεις του δευτερογενή τομέα ήταν επιτυχές και αποτελεσματικό η όχι.
Δηλαδή η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας εκφρασμένη με το πόσες επενδύσεις έγιναν, με το τι επιπτώσεις είχαν οι αναπτυξιακοί νόμοι στον όγκο και τη ποιότητα των ιδιωτικών επενδύσεων, πόσες θέσεις απασχόλησης δημιουργήθηκαν, κ.λ.π, 
Γύρω από αυτό το θέμα πολλές φορές οι συζητήσεις που έγιναν και γίνονται είναι κατά βάση ατεκμηρίωτες. Άλλοι μιλάνε για πλήρη επιτυχία των αναπτυξιακών νόμων 289/76, 1116/81, 1262/82, 1892/90, 2601/98, 3299/04, και άλλοι για αποτυχία, -κυρίως των Νόμων 2601/98 και 3299/04- με αποτέλεσμα την αποβιομηχάνιση της Θράκης, παρά τη διάθεση τεράστιων πιστώσεων, κ.λ.π.
Για να μιλήσει κανείς με καθαρά επιστημονικούς οικονομικούς όρους και τεκμηριωμένα πρέπει να μπορεί να δώσει απαντήσεις και στα εξής ερωτήματα.
1. Συγκριτικά, η Θράκη υπερτερεί ή είναι στο μέσο όρο της χώρας, όσον αφορά τη ποσότητα και ποιότητα των ιδιωτικών βιομηχανικών και άλλων επενδύσεων.
2. Συγκριτικά και πάλι, η οικονομική θέση της Θράκης τις 10έτιες 1980, 1990, 2000 σε σχέση με τον μέσο όρο της χώρας και την κατάταξή της μεταξύ των 13 περιφερειών της χώρας άλλαξε και αν ναι, που οφείλεται.
3. Ποιες οι επιπτώσεις των κινητροδιαιτων ιδιωτικών επενδύσεων που έγιναν στη Θράκη μετά το 1974, στο ΑΕΠ, στην απασχόληση, στην παραγόμενη τοπική προστιθέμενη αξία, στη διατομεακή, ενδοκλαδική και διακλαδική διασύνδεση της οικονομίας της, κ.λ.π.
4. Κατά πόσο οι γινόμενες επενδύσεις στη Θράκη είναι καθαρά κινητροκινητες, ή έχει επιλεγεί η Θράκη από τους επενδυτές με βάση τα κριτήρια που θέτει η επιστημονική θεωρία της εγκατάστασης. Ή τέλος μήπως επελέγη η Θράκη διότι η καθαρή απόδοση των επενδυμένων κεφαλαίων στην μεταποίηση ήταν ψηλότερη του μέσου όρου της χώρας (π.χ. 15% έναντι 9,8% του μέσου όρου της χώρας).
5. Και τέλος μήπως το πιο κρίσιμο μέγεθος είναι όχι πόσες επενδύσεις, αλλά τι επενδύσεις έχουν γίνει σε σχέση με το βαθμό εξωστρέφειας, τοπικής προστιθέμενης άξιας κοστολογικής η ποιοτικής ανταγωνιστικότητας, απασχολούμενων ανά εκατομμύριο € ως επιδότηση, διάρκεια επιβίωσης από έναρξης λειτουργίας τους, δαπάνες για R&D, κλπ.
Πριν προσπαθήσουμε να απαντήσουμε τεκμηριωμένα στα παραπάνω ερωτήματα, πρέπει να τονίσουμε ότι οι περιφερειακές πολιτικές για ανάπτυξη και προσέλκυση επενδύσεων πρέπει να κατανοούνται ως μέρος και ως προέκταση μιας πολιτικής που ενισχύει γενικότερα την αναπτυξιακή διαδικασία. Και ως τέτοια διαδικασία είναι μια συνήθης πρακτική από πολλές χώρες της Ε.Ε με διαφοροποίηση βέβαια του είδους των κίνητρων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης, π.χ, επενδυτικά, λειτουργικά, φορολογικά, κλπ 
Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι ότι οι επενδύσεις στον μεταποιητικό τομέα στην Θράκη έτρεχαν στη περίοδο 1976-2010 με υψηλότερους ρυθμούς του μέσου όρου της χώρας-περίπου 7-10% υψηλότερα . Αυτό ισχύει τόσο σε απόλυτους αριθμούς, όσο και σε όγκο και νέες θέσεις απασχόλησης. Ακόμη και σε επενδύσεις κατά κεφαλή να γίνουν οι υπολογισμοί για ιδιωτικές επενδύσεις στην μεταποίηση, οι ρυθμοί είναι κατά 12% μεγαλύτεροι στην Θράκη απ’ότι ο μέσος όρος της χώρας. Τότε γιατί μιλάνε για αποβιομηχάνιση και ένταση της ανεργίας, μα διότι οι ρυθμοί κλεισίματος η ελάχιστης αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού των κινητροδιαιτων επιχειρήσεων ήταν της τάξης του 52,5%, βάσει στοιχείων του ΥΠΕΘΟ, ΙCAP, κλπ με αποτελέσματα αρνητικά, ιδίως μετά το 2001. Θυμίζουμε ότι ο βαθμός αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού των μεταποιητικών επιχειρήσεων της Θράκης ουδέποτε ξεπέρασε το 50% σε μέσους όρους, για το σύνολο των κλάδων, όταν ο μέσος εθνικός είναι 63,2%.
Στο δεύτερο ερώτημα της συγκριτικής θέσης της Θράκης από άποψη ανάπτυξης εκφρασμένης και ως AEΠ/ κεφαλή, η καλύτερα ως κατά κεφαλή αγοραστική δύναμη, αυτή άλλαξε αρκετές θέσεις, ενώ μετά το 2005 είναι σταθερά στις τελευταίες των 263 περιφερειών της ευρωζωνης. Έτσι μεταξύ των 13 περιφερειών, τη δεκαετία 1980 ήταν τελευταία και πολύ φτωχή, τη δεκαετία του 1990 είχαμε μια σχετική βελτίωση 30% και άνοδο 2 θέσεις ψηλότερα, το 2000 βρέθηκε ακόμη ψηλότερα κατά 4 θέσεις με μια επίδοση της τάξης του 50% και έκτοτε χάνουμε συνεχώς.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η Θράκη είναι η πλέον υπανάπτυκτη περιοχή. Η υπανάπτυξη έχει σχετικό και συγκριτικό χαρακτήρα, άλλο η Θράκη του 1980 και άλλο η Θράκη του 2010. Έχει όμως ακόμη χαρακτηριστικά μιάς σχεδόν σύγχρονης αγροτοβιομηχανικής περιφέρειας και όχι καθαρά μεταβιομηχανικής , όπως αυτοί οι προσδιορισμοί προκύπτουν από την σύγχρονη οικονομική θεωρία της ανάπτυξης / μεγέθυνσης.
Στο τρίτο ερώτημα τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, αφού οι μετρήσεις με μακροοικονομικούς δείκτες είναι ευκολότερες.
Η συνεισφορά του αγροτικού τομέα τόσο στην απασχόληση όσο και στο ΑΕΠ μειώθηκε κατά 40% περίπου, δίνοντας περίπου το 19% του ΑΕΠ και το 28% της απασχόλησης. Ο δευτερογενής έμεινε σχεδόν σταθερός δίνοντας το 18,5% του ΑΕΠ και το 16% της απασχόλησης. Ο τριτογενής τομέας διεύρυνε την συνεισφορά του κατά 45% στην απασχόληση και στο ΑΕΠ δίνοντας πλέον το 61,5% του ΑΕΠ και το 56% της απασχόλησης.
Η μεταποίηση δεν αύξησε την απασχόληση για 3 κυρίως λόγους:
α) επειδή το έτοιμο ένδυμα ως κλάδος έντασης εργασίας, έφυγε τελείως,- περίπου 7500 θέσεις χάθηκαν συνολικά.
β) λόγω εισαγωγής καλλίτερης τεχνολογίας και αυτοματισμών-με βάση το οικονομετρικό μοντέλο Cobb-Douglas- εκτιμάτε ότι χάθηκαν 500 θέσεις 
γ) της διαρκώς αυξανόμενης υποαπασχόλησης του παραγωγικού δυναμικού-εκτιμάτε ότι για κάθε 5% μείωση της αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού χανόταν 1100 θέσεις) 
Η παραγόμενη μέση τοπική προστιθέμενη αξία στην μεταποίηση από 25% το 1980, το 31% το 1990, έφθασε το 35% το 2000 και ξαναμειωθηκε στο 27% το 2008. Ο βαθμός διατομεακής διασύνδεσης αυξήθηκε από 10% σε 19% εντός 35 ετών, ενώ της ενδοκλαδικής/διακλαδικής εντός της μεταποίησης από 7% σε 11%. (Στενότερη σύνδεση πρωτογενούς παραγωγής με μεταποίηση και υπηρεσίες, π.χ. κλωστοποίηση του βαμβακιού, σταφύλια οινοποίηση, ανταλλαγή παραγωγικών διαδικασιών μεταξύ μονάδων διαφόρων κλάδων, κ.λ.π).
Στο τέταρτο ερώτημα για το τι είναι αυτό που προσέλκυσε τους επενδυτές στην περιοχή μας, δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε κάποιες εμπειρικές έρευνες, που έχουν γίνει στην περιοχή (βλέπε, Γ. Κωττης-Β. Πατσουρατης-Δ. Σταθακης 1980, Γ. .Κοντός 1989, Μ. .Ξανθάκης 1986, Β .Πατσουράτης 1994, ΙΟΒΕ 1996) και από τις οποίες προκύπτουν τα εξής στοιχεία:

Οι επιχειρηματίες επέλεξαν τη Θράκη ως τόπο εγκατάστασης των επενδύσεών τους για τους εξής λόγους:

• Λόγω ισχυρών επενδυτικών κινήτρων 55%
• Λόγω ισχυρών φορολογικών κινήτρων 15%
• Λόγω ισχυρών λειτουργικών κινήτρων 10% 
• Λόγω ύπαρξης πρώτων υλών 7%
• Λόγω ύπαρξης φθηνού εργατικού δυναμικού 5%
• Λόγω θέσης 1%
• Λόγω καταγωγής 4%



Το πέμπτο ερώτημα έχει να κάνει με το πού επενδύουν οι λεγόμενοι «κινητροδίαιτοι ή κινητροκινητοι επενδυτές». Η κλαδική κατανομή των επενδύσεων που έχουν γίνει με τους αναπτυξιακούς νόμους, δείχνει ότι δεν υπάρχει υψηλή διασύνδεση τοπικού συγκριτικού η ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και είδους επενδύσεων. Επαληθεύονται δηλαδή οι έρευνες, ότι βασικό κριτήριο επιλογής της Θράκης για επιχειρηματικές και επενδυτικές δραστηριότητες ήταν κατά 80% τα υψηλά επενδυτικά κίνητρα και όχι η αναζήτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
Επίσης δεν λαμβάνονταν υπόψη ούτε οι διεθνείς τάσεις σε κλαδική η προιοντικη βάση. Το 70% περίπου των επενδύσεων έχει οδηγηθεί σε τομείς/κλάδους/προϊόντα, που αποκαλούνται παραδοσιακοί, η χαμηλής προς μέση τεχνολογία, όπου για να διεισδύσεις στις διεθνείς αγορές θα πρέπει πέραν του χαμηλού ή ανταγωνιστικού κόστους, να παράγεις ποιότητα-στρατηγική προιοντικης διαφοροποίησης και να επενδύσεις σε έξυπνες και αποτελεσματικές προωθητικές ενέργειες μάρκετινγκ και υπηρεσιών μετά την πώληση.
Σε κάθε περίπτωση και για όλη την εξεταζόμενη περίοδο, πάνω από το 50% των επενδύσεων είναι έντασης κεφαλαίου, 20% έντασης πρώτων υλών, 14% έντασης εργασίας, 65% χαμηλής και μέσης τεχνολογίας και το σύνολο έχει προστιθέμενη αξία 20-40%, κατά μέσο όρο.
Τα συμπεράσματα δεν μπορεί παρά να είναι:
1. Η Θράκη σήμερα είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σχέση με 40 χρόνια πριν. Και αυτό σε συγκριτική διαπεριφερειακή βάση έχει την σημασία του.
2. Σίγουρα μπορούσε να ήταν σε ακόμη καλύτερη κατάσταση, εάν οι διατεθέντες πόροι των 3,5 δις. ευρώ χρησιμοποιούνταν πιο αποτελεσματικά, έξυπνα και αποδοτικά.
3. Οι εξελίξεις στο τομέα των τεχνολογιών που επιτρέπουν σχετικά εύκολα τη προιοντικη διαφοροποίηση με χαμηλό κόστος ελάχιστα χρησιμοποιήθηκαν ως επενδυτική στρατηγική από τους κινητροδιαιτους επενδυτές
4. Οι επιχειρήσεις μας αγνοούσαν τη διεθνή πραγματικότητα και επέμεναν στη παραγωγή φθηνών προϊόντων μέσω συμπίεσης του εργατικού κόστους αντί της στρατηγικής της ποιοτικής διαφοροποίησης.
5. Η στρατηγική της ευέλικτης εξειδίκευσης που εκφράζεται μέσω εισαγωγής ευέλικτων αυτοματοποιημένων παραγωγικών διαδικασιών, εγκατάστασης συστημάτων just in time, R&D, με έμφαση στο σχεδιασμό νέων καινοτόμων προϊόντων και τις υπεργολαβίες, με εξειδίκευση και στοχεύση σε ειδικές αγορές, με στενότερες σχέσεις βιομηχανίας-προμηθευτών, με μετατόπιση σε εισροές έντασης γνώσης, δεν παρατηρείτε σε σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων.
6. Παρ’ότι η Θράκη, μετά το 1989, λόγω των γνωστών εξελίξεων στην Α. Ευρώπη, έχει προνομιακή στρατηγική θέση στην γεωοικονομία της Ν.Α. Ευρώπης, αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα ακόμη δεν μετετράπη σε ανταγωνιστικό, ώστε να προσελκύσει εγχώριες και διεθνείς επενδύσεις.
7. Όμως ακριβώς, για τους παραπάνω λόγους, πρέπει να υπάρξει για την περιοχή ένας καλός και σύγχρονος Νόμος για επιχειρηματικότητα υψηλών δυνατοτήτων και για επενδύσεις, κάτι που θα είναι καλό από κάθε άποψη και για όλη τη χώρα., και ελπίζεται ο υπό ψήφιση νέος Νομός να ανταποκρίνεται σαυτες τις προδιαγραφές. Επενδύσεις που αξιοποιούν τα τοπικά πλεονεκτήματα για επιχειρήσεις, που ενσωματώνουν στοιχεία της οικονομίας της γνώσης, που έχουν εξωστρέφεια τουλάχιστον κατά 50% και θα βασίζουν την ανταγωνιστικότητα τους στη προιοντικη διαφοροποίηση και όχι στο χαμηλό κόστος πρέπει να είναι οι στόχοι του νέου Νόμου .

Ο νέος νόμος πρέπει να είναι πιο επιλεκτικός και εστιασμένος
• Όσον αφορά την κλαδική διαφοροποίηση
• Όσον αφορά την ενδοπεριφερειακή διαφοροποίηση
• Όσον αφορά την χρήση της πληροφοριακής τεχνολογίας
• Όσον αφορά τον βαθμό εξωστρέφειας
• Όσον αφορά τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (οι θέσεις εργασίας έρχονται όταν υπάρχουν επενδύσεις)
• Όσον αφορά το τι είναι επιλέξιμες δαπάνες, π .χ. πρέπει να δοθεί έμφαση σε πληροφοριακά συστήματα, logistics, ενέργειες μάρκετινγκ, κ.λ.π.

Στην Ε.Ε αλλά και σόλο το κόσμο, περιοχές, περιφέρειες, κράτη, πόλεις ανταγωνίζονται και πολιορκούν μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις να επιλέξουν αυτές ως έδρα τους. Τι κάνουν για να τις προσελκύσουν.
• Προσφέρουν δωρεάν γη, ή δημοτικούς χώρους γραφείων σε συμβολικές τιμές
• Χαμηλή φορολογία για 5-10 χρόνια.
• Εξειδικευμένο προσωπικό, που έχουν εξειδικεύσει οι ίδιες.
• Κατάλληλη και έξυπνη διαφημιστική προβολή, κλπ

Ακόμη και όσοι είναι ιδεολογικά αντίθετοι ή ενάντιοι σε τέτοιες πρακτικές στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, επειδή ο σκοπός είναι ιερός- πολλές και καλές νέες θέσεις εργασίας- αξίζει να εξετάζονται και να αξιολογούνται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Τέλος ενδεικτικά θα μπορούσαν να αναφερθούν τα εξής, όσον αφορά την προσέλκυση επενδύσεων στην περιοχή μας, στη βάση αυτού που προαναφέρθηκε ως καλή πρακτική.

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

1. Ανάγκη επαναπροσδιορισμού αξιών και προτεραιοτήτων, για αλλαγές σε δομές και συμπεριφορές και απόκτηση αίσθηση του επείγοντος και πάθος για συλλογική αναγέννηση.
2. Δημιουργία περιφερειακού venture capital που σε συνεργασία με το ΤΑΝΕΟ θα αποτελεί ισχυρά εργαλείο προσέλκυσης και χρηματοδότησης επιχειρήσεων τύπου SPIN-OFF και SPIN-OUT. 
3. Ανάγκη κατανόησης το τι σημαίνει παγκοσμιοποίηση και ποια τα πραγματικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά μας ως Θράκη. Ποια είναι η μοναδικότητά μας, τι μας κάνει να ξεχωρίζουμε από τις άλλες περιφερειες.
4. Βελτίωση του επιχειρηματικού/οικονομικού κλίματος στην χώρα μας ως σύνολο. Σταθερό φορολογικό καθεστώς με ανταγωνιστικούς φορολογικούς συντελεστές, σταθερό εργασιακό καθεστώς, μείωση γραφειοκρατίας, κ.λ.π.
5. Βελτίωση όλων των αναγκαίων υποδομών, ενεργειακών, τηλεπικοινωνιακών, συγκοινωνιακών.
6. Ψήφιση ενός σύγχρονου νόμου για προσέλκυση επενδύσεων και στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ

1. Να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κέντρο αναφοράς (δομή) επιχειρηματικότητας της περιοχής μας, θα το ονόμαζα «ΕΞΥΠΝΟΣ ΠΟΛΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» που θα συντονίζει τα πάντα σχετικά με το θέμα προσέλκυσης επιχειρηματικών και επενδυτικών κεφαλαίων, την ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα, τις εξαγωγες, την απασχοληση, κλπ. Στο παρελθόν έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα απαράδεκτα, να έχουμε ξένους επισκέπτες – επιχειρηματίες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να βρουν ένα αξιόπιστο συνομιλητή για το θέμα αυτό.
2. Η δημιουργία τεχνολογικών, κτηνοτροφικών και οικολογικών η θεματικών πάρκωνπρέπει να είναι άμεση προτεραιότητα με ευθύνη της βασικής δομής στήριξης της έξυπνης και πράσινης ανάπτυξης.
3. Η προετοιμασία 5 φακέλων-dossiers με 5 επενδυτικές ευκαιρίες υψηλών προοπτικών και ωριμότητας για τους 5 νομούς της ΑΜΘ και παρουσίαση τους σε κατάλληλα ακροατήρια είναι κάτι πολύ σημαντικό.
4. Να δημιουργηθεί ένα έξυπνο, ελκυστικό website με ευθύνη της προαναφερόμενης κεντρικής δομής στήριξης της επιχειρηματικότητας, στο οποίο θα παρουσιάζονται η περιοχή, τα συγκριτικά και ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα, κ.λ.π. Θα είναι το μέσο, που μέσω δικτυακής διαφήμισης θα φέρει επενδυτικό κεφάλαιο.
5. Όλοι οι κοινωνικοοικονομικοί φορείς θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες για την καλλιέργεια επιχειρηματικού πνεύματος στην περιοχή. Η υγιής επιχειρηματικότητα πρέπει να αναδεικνύεται με πολλούς τρόπους. Να καθιερωθούν διαγωνισμοί στα σχολεία, για να γράφουν οι μαθητές εκθέσεις για την καινοτομία στην επιχειρηματικότητα. Να καθιερωθούν βραβεία για τις επιχειρήσεις, που έχουν υψηλή κοινωνική ευθύνη, περιβαλλοντική ευαισθησία και κάνουν πολλές εξαγωγές.
6. Τέλος ΟΤΑ, ΕΒΕ σε στενή συνεργασία με το Πανεπιστήμιό μας να παράγουμε στελέχη υψηλής εξειδίκευσης σε τομείς με ζήτηση, όπως πληροφορική, βιοτεχνολογία, αυτοματισμοί, χρηματοοικονομική, στρατηγικό μάνατζμεντ, κ.λ.π.

Κλείνοντας, συμπεραίνουμε ότι η Θράκη μας χρειάζεται ΕΝΑ ΝΕΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟστοιχείο της οποίας πρέπει να είναι μια καινοτόμα στρατηγική ενίσχυσης της επιχειρηματικότητάς της και προσέλκυσης επενδύσεων, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται όχι μόνο οικονομική μεγέθυνση, αλλά και κοινωνική συνοχή, αλληλεγγύης και ποιότητα ζωής για τους κατοίκους της.
ΕΥΘΥΜΗΣ Δ. ΣΤΑΘΑΚΗΣ

ΔΙΠΛ. ΜΗΧΑΝΟΛ. ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓ. & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΠΘ

ΜS ΣΕ ADVANCE INFORMATION SYSTEMS