ΤΡΑΓΙΚΗ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ
Ήταν μάλλον αποδεκτό από ολόκληρο τον τεχνικό κόσμο και από τους φορείς του Δημοσίου, ότι ο Ν.716/77 είχε κλείσει τον κύκλο του. Με τις διαδικασίες που υπήρχαν ο κάθε φορέας, ανέθετε τη μελέτη, πολλές φορές πέραν από κάθε έννοια αξιοκρατίας και δικαίου, όπου τελικά ήθελε, παρά τις ενστάσεις και τις όποιες αντιρρήσεις. Όλοι λίγο πολύ περίμεναν την αλλαγή του Νόμου και ύστερα από πολλές παλινδρομήσεις και καταστάσεις που όλοι γνωρίζουμε, μας προέκυψε ο περιβόητος Ν.3316/05.
Είναι κοινός τόπος ότι παρά τις σημαντικές αντιρρήσεις των Περιφερειακών Τμημάτων του ΤΕΕ και με την νωθρή αντίρρηση του Κεντρικού ΤΕΕ, ψηφίστηκε ο καινούργιος Νόμος «περί ανάθεσης και εκτέλεσης Δημοσίων Συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών », κομμένος και ραμμένος για τα μεγάλα μελετητικά γραφεία των Αθηνών, τα οποία εκπονούν μεγάλες μελέτες, δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων Ευρώ, ή και μερικών εκατομμυρίων. Όμως, όλα τα έργα που εκτελούνται στην Ελλάδα δεν είναι αυτοκινητόδρομοι, σήραγγες, λιμάνια, αεροδρόμια και πανεπιστημιακά κτίρια. Υπάρχουν και τα μικρότερης κλίμακας έργα τα οποία χρειάζονται τις μελέτες τους.
Το κατά πόσον όμως οι ίδιες οι τεχνικές υπηρεσίες των φορέων του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των ΝΠΔΔ, μπορούν να εκπονήσουν μελέτες είναι σε όλους μας γνωστό. Γιατί προφανώς, δεν μπορεί να θεωρηθεί μελέτη, η σύνταξη ενός προϋπολογισμού με 10 άρθρα και μερικά σκαριφήματα. Η κατάσταση είναι απελπιστική και όλοι προσπάθησαν να βρούνε λύση.
Οι Δήμοι και οι Κοινότητες κατάφεραν να αποσπάσουν την 312/05 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, το οποίο θεώρησε ότι εξακολουθεί να ισχύει η παράγραφος 1 του άρθρου 269 του ΠΔ 410/95 (Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας), σύμφωνα με τον οποίο οι ΟΤΑ Α’ βαθμού μπορούν να αναθέτουν απευθείας μελέτες έως το 30% της Α’ τάξης μελετητικού πτυχίου. Οι αμφιβολίες που εξέφραζαν κάποιοι ότι δεν είναι δυνατόν Προεδρικό Διάταγμα να κατισχύει Νόμου, άρθηκαν ανεπιστρεπτί με την ψήφιση του νέου Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα με Νόμο πλέον, τον Ν.3463/06 και συγκεκριμένα με το άρθρο 209 παρ. 3 το οποίο «ξεπερνά» τους σκοπέλους του Ν.3316/05. Και από δω και πέρα βέβαια, δουλεύει το Ελληνικό δαιμόνιο του Έλληνα Δήμαρχου με κατακερματισμό μελετών στα όρια της απευθείας ανάθεσης.
Το παραθυράκι όμως αυτό δεν ισχύει ούτε για τις Νομαρχίες, ούτε για τα ΝΠΔΔ, ούτε για τον υπόλοιπο Δημόσιο Τομέα. Το κενό αυτό και με δεδομένη την αδυναμία όλου του Δημόσιου Τομέα να προκηρύξει μελέτες σύμφωνα με τον 3316/05, ήρθε να καλύψει πρόθυμα η Πανεπιστημιακή Κοινότητα. Πολλές Πανεπιστημιακές Έδρες σχεδόν απροκάλυπτα υπόσχονται ότι, μέσω δήθεν ερευνητικών προγραμμάτων, στην πράξη εκπονούν μελέτες για λογαριασμό Δήμων, Κοινοτήτων, Νομαρχιών και για κάθε ενδιαφερόμενο. Ορισμένες μάλιστα Πανεπιστημιακές έδρες έστειλαν και ενημερωτικά φυλλάδια εκθέτοντας τη «πραμάτεια» τους.
Ταυτόχρονα, φορείς της αυτοδιοίκησης προσπαθούν δια της πλαγίας οδού να αποκτήσουν μελέτες. Εκμεταλλευόμενοι την κατακόρυφη πτώση του κύκλου εργασιών των περισσοτέρων μελετητικών γραφείων της περιφέρειας, ζητούν την εκπόνηση μελετών, υποσχόμενοι μελλοντική αποπληρωμή, με απροσδιόριστο τρόπο. Και βέβαια λαμβάνουν ανάλογης ποιότητας μελέτες, δηλαδή μελέτες που άγνωστο είναι εάν και πότε θα πληρωθούν.
Δυστυχώς οι ανώμαλες αυτές καταστάσεις είναι σε όλους γνωστές και δυστυχώς οι περισσότεροι κωφεύουν και καθεύδουν. Οι μελέτες που κυκλοφορούν μετά την ισχύ του 3316/05 είναι πρόχειρες, κακοπληρωμένες ή απλήρωτες, ελλιπείς και ως εκ τούτου επισφαλείς για την ποιότητα των έργων. Ακόμα και τα περίφημα ερευνητικά προγράμματα των Πανεπιστημιακών Διδασκάλων, είναι τις περισσότερες φορές σπουδαστικές εργασίες, χωρίς τεύχη δημοπράτησης, που καταλήγουν σε κάποια ράφια υπηρεσιών, διότι απέχουν μακράν της μελέτης προορισμένης για εκτέλεση έργου.
Όσοι φορείς του Δημοσίου δεν επιθυμούν την δια της πλαγίας οδού εκπόνηση μελετών, παραμένουν απλά χωρίς μελέτες, άρα και χωρίς έργα, περιορισμένοι στις γνωστές μελέτες που εκπονούν οι Δημόσιες Υπηρεσίες.
Θεωρώ ότι η κατάσταση είναι περίπου εκρηκτική και ενόψει του 4ου ΚΠΣ ελπίζω, να μην έχει τραγικές συνέπειες για την Ελληνική περιφέρεια. Έχουμε όλοι χρέος να αντιδράσουμε, εκτός εάν θεωρούμε ότι και έτσι είμαστε βολεμένοι.
Κώστας Κατσιμίγας
Ο Κώστας Κατσιμίγας είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός,
πρώην Αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής
του ΤΕΕ Θράκης και ήδη Αντινομάρχης Ροδόπης.