Βιοκαύσιμα

Με το παρόν άρθρο εγκαινιάζεται μία προσπάθεια της Επιτροπής Β.Έβρου του ΤΕ.Ε. Θράκης- η οποία δημιουργήθηκε μετά από πολλές προσπάθειες του ΤΕΕ Θράκης, του προέδρου του,κ.Νίκου Παπαθανασίου και των μηχανικών της περιοχής μας και έχει την έδρα της στην Ν.Ορεστιάδα - να ενημερώνει το κοινό, πάνω σε θέματα της αρμοδιότητάς της. 

Ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να θέτουμε θέματα συζήτησης με τους φορείς και την τοπική κοινωνία, τέτοια που κατά την γνώμη μας να μπορούν να αναβαθμίσουν τα δρώμενα του Β.Έβρου και να εκτρέψουν την ατζέντα σε πιο δημιουργική και εξωστρεφή κατεύθυνση, όπως έχει χρέος το ΤΕ.Ε. και οι τεχνικοί-μέλη του να πράττουν.

Αυτό το πρώτο άρθρο θα προσπαθήσει να διερευνήσει εκλαϊκευμένα, ένα θέμα που τελευταία έρχεται στην επικαιρότητα πολύ συχνά: τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και πιο συγκεκριμένα τα βιοκαύσιμα, θέμα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε μία αγροτική περιοχή όπως ο Β.Έβρος. 

Τι είναι τα βιοκαύσιμα
Σαν βιοκαύσιμα χαρακτηρίζονται όλα τα στερεά, υγρά και αέρια καύσιμα που προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές (φυτά, βιομάζα κτλ). Τα πλέον διαδεδομένα είναι :
α) το βιοντίζελ που παράγεται από φυτικά έλαια και ζωϊκά λίπη με μία διαδικασία που ονομάζεται μετεστεροποίηση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στους υπάρχοντες πετρελαιοκινητήρες είτε αυτούσιο είτε σε ανάμιξη με το πετρέλαιο κίνησης.
β) η βιοαιθανόλη που παράγεται από φυτά σακχαρούχα, κυτταρινούχα και αμυλούχα με αλκοολική ζύμωση. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ανάμιξη με την βενζίνη στους υπάρχοντες βενζινοκινητήρες μετά από ελάχιστες ή και καθόλου μετατροπές ανάλογα με την περιεκτικότητα του μίγματος. 
γ) το βιοαέριο (μεθάνιο) που παράγεται από την αποσύνθεση οργανικών αποβλήτων
δ) τα υπολείμματα γεωργικών καλλιεργειών και δασικών προϊόντων (βιομάζα) 

Πλεονεκτήματα των βιοκαυσίμων
Ως προϊόντα ανανεώσιμων πηγών, τα βιοκαύσιμα είναι καθαρά, μη τοξικά και δεν περιέχουν ενώσεις επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία. Το πιο σημαντικό ίσως πλεονέκτημά τους είναι ότι κατά την καύση τους δεν αυξάνεται το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) – το αέριο που δημιουργεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου- που εκλύεται στην ατμόσφαιρα και αυτό διότι τα φυτά από τα οποία παράγουμε τα βιοκαύσιμα είχαν δεσμεύσει προηγουμένως με την διαδικασία της φωτοσύνθεσης αυτό το CO2 για να μεγαλώσουν. 
Αυτός ο λόγος –δηλ. η μη επιβάρυνση του ισοζυγίου του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα- όπως επίσης και ο λόγος ότι οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούμε για να τα παράγουμε, μπορούν να καλλιεργηθούν στους αγρούς μας και να απεξαρτηθούμε σε μεγάλο ποσοστό από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, ώθησαν την Ε.Ε. να επιβάλει την χρησιμοποίησή τους από τις χώρες μέλη με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. 

Το μέλλον των βιοκαυσίμων
Η τεχνολογία των βιοκαυσίμων δεν είναι μια μελλοντική τεχνολογία αλλά είναι κάτι που ήδη εφαρμόζεται σε πολλές χώρες. Στην Βραζιλία π.χ. που είναι και η πρωτοπόρος στον τομέα, το 65% των αυτοκινήτων τους είναι αλκοολοκίνητα ενώ τα υπόλοιπα κινούνται με μίγμα βενζίνης-αλκοόλης (Ε20) σε αναλογία 80/20, με αλκοόλη που παράγεται κυρίως από ζαχαροκάλαμα αλλά και από σιτηρά και τεύτλα.
Στις χώρες της βόρειας Ευρώπης παράγεται κυρίως βιοντίζελ από καλλιέργειες ελαιοκράμβης και από ανακύκλωση χρησιμοποιημένων λαδιών και λιπών από εστιατόρια. Στην Σουηδία, η οποία πρωτοστατεί στην Ε.Ε. στον τομέα της αντικατάστασης των ορυκτών καυσίμων από βιοκαύσιμα, παράγονται αυτοκίνητα με θεαματικά αυξανόμενους ρυθμούς (πχ.SAAB) που μπορούν κάψουν είτε βενζίνη, είτε Ε80 (μίγμα βενζίνης-αιθανόλης σε αναλογία 20 προς 80, το οποίο σημειωτέον έχει περίπου 110 οκτάνια ) είτε μίγμα αυτών των δύο σε οποιαδήποτε αναλογία. Αυτά τα αυτοκίνητα, που ονομάζονται ΒΙFUEL, δεν είναι τίποτα άλλο από κοινά βενζινοκίνητα με πολύ μικρές μετατροπές, όπως προσθήκη αισθητήρα και μετατροπή του εγκεφάλου για να αναγνωρίζει το καύσιμο, ντεπόζιτο καυσίμων και σωληνάκια καυσίμου από υλικό που δεν διαβρώνει η αιθανόλη, ενισχυμένες έδρες βαλβίδων κτλ.

Είναι φανερό δηλαδή ότι τα βιοκαύσιμα είναι μία ήδη παρούσα τεχνολογία. Και γι’αυτό η Ε.Ε. εξέδωσε Κανονισμό σύμφωνα με το οποίο μέχρι το 2010 το 5,75% του συνόλου των καυσίμων που χρησιμοποιούνται για μεταφορές στις χώρες της Ε.Ε. πρέπει να είναι βιοκαύσιμα (είναι πιθανόν αυτό το υποχρεωτικό ποσοστό να ανέλθει στο μέλλον σε 10 %). 

Αυτό συνεπάγεται για την χώρα μας ότι η κατανάλωση βιοκαυσίμων έως το 2010 θα ανέρχεται σε περίπου 160.000 τόνους βιοντίζελ (για ανάμιξη με το κοινό ντίζελ) και 400.000 τόνους βιοαιθανόλη (για ανάμιξη με την βενζίνη). 

Από τι παράγονται τα βιοκαύσιμα
Κατ’άρχάς θα επικεντρωθούμε στο βιοντίζελ και στην βιοαιθανόλη που φαίνεται να αφορούν κυρίως την ελληνική αγορά . 
Το βιοντίζελ παράγεται από φυτικά έλαια με την διαδικασία της μετεστεροποίησης. Αυτά προέρχονται κυρίως από κραμβέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο, βαμβακέλαιο και φοινικέλαιο. Επίσης βιοντίζελ μπορεί να παραχθεί και από χρησιμοποιημένα τηγανέλαια από εστιατόρια και από ζωϊκά λίπη από σφαγεία κτλ, τα οποία όμως δίνουν κατώτερη ποιότητα καυσίμου
Η βιοαιθανόλη είναι αλκοόλη η οποία παράγεται από την ζύμωση σακχάρων που παίρνουμε κυρίως από ζαχαρότευτλα, ζαχαροκάλαμο, σιτηρά, καλαμπόκι και σακχαρούχο σόργο , ακόμα και από κρασί 
Γίνεται έρευνα για μελλοντική παραγωγή βιοκαυσίμων 2ης γενιάς και από πιο ευτελείς πρώτες ύλες όπως δασικά υπολείμματα, βιομάζα, απορρίμματα τα οποία θα μειώσουν το κόστος των βιοκαυσίμων το οποίο προς το παρόν είναι αυξημένο 
Το μέλλον των βιοκαυσίμων στην Ελλάδα
Πόσο έτοιμη είναι η Ελλάδα να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις αυτού του κανονισμού; 
Στην χώρα μας λειτουργούν ήδη 4 μονάδες παραγωγής βιοντίζελ (πρώτη ήταν η μονάδα της ELIN OIL) και έξι ακόμα βρίσκονται σε στάδιο επενδυτικού σχεδίου. Ήδη έχουν διοχετεύσει στην ελληνική αγορά περίπου 30.000 χιλιόλιτρα βιοντίζελ. 
Στην χώρα μας δεν παράγεται προς το παρόν βιοαιθανόλη. Έχει ληφθεί απόφαση από ΕΒΖ να μετατρέψει δύο εργοστάσια ζάχαρης (Ξάνθη και Λάρισα) σε εργοστάσια παραγωγής βιοαιθανόλης από τεύτλα και μάλλον σιτηρά. Η κατασκευή ενός εργοστασίου βιοαιθανόλης απαιτεί πολύ μεγαλύτερη επένδυση από την αντίστοιχη ενός εργοστασίου βιοντίζελ. Αντίθετα η μετατροπή των εργοστασίων ζάχαρης για παραγωγή βιοαιθανόλης, είναι πολύ οικονομικότερη και συνεπώς η ΕΒΖ πρέπει να έχει το πρώτο λόγο στον συγκεκριμένο τομέα. 
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει ετοιμάσει τον νόμο 3423/2005 για την προώθηση της παραγωγής βιοκαυσίμων από ελληνικά ενεργειακά φυτά. 

Όπως προαναφέραμε η χώρα μας έως το 2010 θα χρειάζεται περίπου 160.000 τόνους βιοντίζελ (για ανάμιξη με το κοινό ντίζελ) και 400.000 τόνους βιοαιθανόλη (για ανάμιξη με την βενζίνη) κάθε έτος. Για να παραχθούν αυτές οι ποσότητες εξ’ολοκλήρου από ενεργειακά φυτά εγχώριας παραγωγής θα πρέπει να καλλιεργηθούν:
Για το βιοντίζελ 2,4 εκατομμύρια στρέμματα ηλίανθου, ή 2 εκατομμύρια στρέμματα ελαιοκράμβης, ή 4 εκατομμύρια στρέμματα σόγιας
Για την βιοαιθανόλη 560.000 στρέμματα γλυκού σόργου, ή 2 εκατομμύρια στρέμματα σιτηρών, ή 1,2 εκατομμύρια στρέμματα αραβοσίτου ή 843.000 στρέμματα τεύτλων ή βέβαια συνδυασμοί των παραπάνω

Το θεσμικό πλαίσιο που τίθεται με τον νόμο 3423/2005 δίνει την δυνατότητα στους αγρότες μέσω συμβολαιακής γεωργίας να καλλιεργήσουν ενεργειακά φυτά. Ή μέσω συνεταιρισμών να παράγουν οι ίδιοι βιοκαύσιμα. Η ενίσχυση για την καλλιέργεια ενεργειακών φυτών ανέρχεται σύμφωνα με τον Κανονισμό της Ε.Ε. σε 4,5 € ανά στρέμμα. 

Συμπέρασμα
Το αν η καλλιέργεια ενεργειακών φυτών θα είναι μία συμφέρουσα καλλιέργεια δεν είμαστε αρμόδιοι σαν Μηχανικοί να απαντήσουμε, αυτό θα πρέπει να απαντηθεί από τους γεωπόνους. Αλλά οπωσδήποτε είναι μία προοπτική που πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τον αγροτικό πληθυσμό της περιοχής μας και που πιθανόν να δώσει μία διέξοδο στα χρόνια προβλήματα που τον ταλανίζουν. 
Επιπρόσθετα υπολογίζεται ότι η παραγωγή βιοαιθανόλης από τα δύο εργοστάσια ζάχαρης (Λάρισας και Ξάνθης) δεν θα επαρκούν για την εγχώρια κατανάλωση. 
Νομίζουμε επομένως ότι θα έπρεπε να γίνει μία ευρεία διαβούλευση από τους τοπικούς φορείς, ίσως με πρωτοβουλία του ΤΕ.Ε. Θράκης, για το αν θα πρέπει το εργοστάσιο ζάχαρης της πόλης μας -που όπως ήδη ξέρετε, παρουσιάζει προβλήματα στο να προσελκύσει ικανοποιητικό αριθμό παραγωγών- να μετατραπεί και αυτό για παραγωγή βιοαιθανόλης. 

Ορεστιάδα, 18-10-2007
Αδαμάντιος Ν.Παπαδόπουλος
Μηχανολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π.